AZOARA XXVI.
Nolite nimium
festinare. Ecce iam aduenit praeceptum Dei, qui super omne dictum
uestrum sublimatus est,
[1]
quique pro suo uelle super quemlibet angelos
animatos, ut dicant ei, non esse nisi Deum unum, demittit. Eum
itaque timete,
[2]
coeli
terraeque conditorem, qui ob nostra de eo
dictu
dicta
se sublimauit.
De spermate hominem producit : quem postea causidicum
et eloquentem, atque
[87]
discretum fieri
contingit.
Idem quoque
munificus bestias tales fecit, ut uos inde calorem, et commodum, ac
uictum,
et ornatum, atque
decus, ad eundum spaciatum,
uestrasque sarcinas ad quaslibet terras portatum,
quod uobis esset tum difficile tum impossibile,
quales sunt equi, et muli, et asini,
sortiamini. Idem etiam uobis ignorata faciens,
uiam rectam, licet eorum quidam pro
eo nil faciant, plures edocet. Ipso tamen uolente, omnes uniusmodi
eiusdemque sectae fierent.
Per eum imbres desuper in terram ad uites et arbores
educendas descendunt.
¶
Unde uos uictum sumitis. Habetis etiam per ipsum messes, et oliuas,
ac palmas, et arborum genus omne.
Idem diem et noctem creans, et solem, et lunam, ac
stellas, omnesque suo praecepto sua negotia perpetrant,
resque multiformes atque dissimiles
in terra perficiens :
mare uestro uictui et uestitui, tum carnes recentes,
cum caetera commoda extrahendo, nauiumque cursui, ut per ipsum bona
tum acquiratis, tum multiplicetis, Deo fauente, cui grates sunt
reddendae, commodum et idoneum statuit.
Et in terra montes et aquas, ac uias ad itinera
negotiaque gerenda,
et stellas ac signa ad rectarum uiarum noticiam in
coelo disposuit.
Quae
cuncta uirtutes et euidentia miracula bonis atque discretis
apparent, quantum inter est Deo potenti creare hominem, et homini
talis operis impotenti.
Sed quis Dei mirabilia dinumerare potest ? Ipse
quidem est ueniae misericordiaeque largitor,
aeque sciens cordis arcana, uoceque
prolata.
Illi quos Dei loco adoratis, facti sunt, nil facere potentes.
[3]
¶
Vita quidem carent, et insensibiles sunt. Hora quidem suae
resurrectionis singuli scient,
unum
solum esse Deum. Quisquis autem alii saeculo non crediderit, cor
malum atque praesumptuosum gerit.
[4]
Plures interrogati, quae Dei praecepta sint illis
tradita, dicunt, illa mirabilia priorum.
qui saeculo futuro peccatorum
cumulo prementur, tum propter pondus suorum peccatorum, tum propter
sarcinas incredulorum, quos sibi stulte credere fecerant.
Praedecessorum uero suas artes
facientium, aedificiorum fundamenta Deus diruens, super eos tecta
subuertit. Et sic unde minus extimabant, malum eis incubuit.
Quos die futuro
interrogabimus, ubi sint, quos mihi participes statuerunt ?
Sapientium quidem testimonio malum et dedecus illius diei inferentur
incredulis.
Incredulis
perseuerantibus usque dum angeli suas animas eliciunt, tuncque se
illis commendando dicentibus se plus nescire, Deus eorum facta
dinoscens inquiet :
Intrate portas gehennae, postea nunquam egressuri.
Resistentes itaque, malam uiam gradiuntur.
[5]
Timentes Deum, quaesiti quid
diuinitus illis sit datum, inquient, Bonum. Sciant omnes hic
saeculoque futuro bonum promerentes, illi saeculi bonum melius et
praeciosius esse.
[6]
¶ Illis, quos angeli mortis hora bonos inueniunt dicent : Saluete, et
pro factis uestris paradisum, domum optimam,
ubi sunt fontes et fluxus aquarum
idonei, introite, omne uelle uestrum habituri. Tale quid enim
bonorum meritum exigit.
Non expectant increduli nisi aduentum angelorum, uel
alius a Deo dati. Similiter et sui praedecessores fecerunt, quibus
Deus nequaquam, sed ipsi sibi mala fecere.
Unde propter ridiculum, caeteraque
peccata merito perierunt.
Dicent autem increduli : Si Deus uellet, nec nos nec
nostri parentes aliud quam ipsum adorassemus, nec quicquam nisi
praeceptum suum faceremus. Sui uero praedecessores similiter
fecerunt. Sed nuncio nil aliud pertinet, nisi tantum praeceptum
applicare.
[7]
Cuique
gentium missis nunciis, ut Deum adorare et idolis minime credere
praedicando persuaderent, quandam illius partem ad uiam rectam,
quandam ad malam Deus deduxit. Terras perscrutentur, ut uideant,
quis erat finis contradicentium.
[8]
Non preceris ut Deus malos uiam rectam edoceat.
[88]
Nil enim proficiet, nisi cui Deus uoluerit.
[9]
Iureiurando suo
firmantibus, mortuos nunquam resurrecturos, respondet Deus : Imo et
terminus ille ueracissimus est, quanquam plurimis nesciis.
Ego uobis contrarietates
explano : Post uero cognoscent increduli, se mentitos fuisse.
Quando quid fieri
uoluimus, dicimus Fiat, et factum est.
¶ Post malum laboremque perpessum factis
expugnatoribus Dei nomine
indurantibus,
et se
ipsi commendantibus, hic bonum saeculoque futuro maius si sciuerint,
tribuam.
Ante te non
alios misimus nuncios quam homines, qui discretos perscrutarentur,
an librorum mirabilium atque psalterii noticia affectaretur.
Tibi quoque librum istum
tradidi, ut eius praecepta dicas et explanes hominibus, ut
intelligant, et cogitent, quid prioribus contradicentibus contingit.
Culpabiles et peccatores
nequaquam opinati sunt, quod uel tellus eos absorberet, aut
inopinabile malum illis incumberet :
uel in negotiis suis,
seu timore, nil facere potentes caperentur : Deus
tamen piissimus et omnipotens, uoluntatem suam in actum deduxit.
[10]
Nonne percipiunt,
qualiter omnes Dei creaturae dextrorsum et sinistrorsum, omnemque
partem uersus umbram proiiciendo, sese Deo humiliant, ipsumque
precantur.
Omnes rursum
coelestes angeli, bestiaeque terrestres, Deum super eos exaltatum
omni superbia deposita
timent, omneque praeceptum illis ab eo perpetrant.
¶ Nullatenus uobis Deos diuersos statuite :
quoniam non est nisi solus unus, et illum adorate.
Eius enim sunt uniuersa coelestia
atque terrestria, et omnis bona lex atque recta. Cur alium quam eum
inuocatis ?
Quid nisi ab
ipso commodi uel uictus habetis ?
Malo uos percutiente
illum adoretis, atque precemini :
quod ipso tollente, uestri quidam minime credentes,
praecepta diuina sibi
data illi participes ponunt.
Et nostrorum bonorum sibi datorum portionem rei a se
ignoratae tribuunt,
Deoque filios,
[11]
quod ipse non uult, omnia pro uelle
suo dicentes adscribunt.
Nunc pro uelle suo agant quidlibet,
atque dicant :
Deus autem omnia uerba sua perscrutaturus, eos se cognoscere faciet.
Cum eorum cuipiam filia nascitur, suam inde denigrat
faciem, suspiriaque trahit, et ab hominum conuentu recedit, usquequo
deliberet, utrum eam natam teneat, an uiuam sepeliat.
Heu quam prauum est iudicium, et
quam iniqua similitudo eorum, qui minime credunt aduentui futurae
diei.
[12]
Dei quidem
sublimis et sapientis similitudo celsitudinis est.
[13]
¶ Si Deus ad hominum malefacta semper respiceret, nequaquam in terra
quidpiam animal dimitteret. Sed ipse mitis atque propitius ad horam
scitam spacium differt, quam, cum uenerit, nemo praeire uel sequi
poterit.
[14]
De Deo plurima non dicenda,
illi bilingues atque mendaces proferentes,
ostentant se bonum habituros, cum nil praeter ignem ob stultiloquium
suum sint accepturi.
Per
memetipsum iuro, me genti praecedenti uos, mandatum fecisse. Sed
diabolus eam distorquens, sua sibi uisu pulchra fecit : Cui nunc se
commendantes, malum grauissimum passuri sunt.
[15]
Hunc librum non alia de causa tibi
commisi, nisi ut hominibus suas contrarietates exponas, et uiam
rectam, atque misericordiam credentibus patefacias.
Deus de coelo dimittit imbres, ut
terram mortuam uiuificent :
et de uentribus bestiarum lac purum ex egestione et
sanguine decolatum ad bibendum dulce, uictuique commodum educit :
et in arboribus ac
palmis et uitibus creat, quod inebriat, et optime pascit. Hincque
uos assumite uobis. Quae cuncta non minima sunt miracula sapientibus
et audientibus.
[16]
Apibus
item iussimus, ut in montibus et arboribus sibi suas mansiones
aedificarent,
et
deinceps de pomis omnibus gustarent, nec quoquam pergere
[89]
ad suum quaerendum commodum Dei nomine
differrent, ut sic ex uteris suis syropus multicolor saluber
hominibus oriretur. Quod et ita contingit summe sapientibus
admirandum.
Ipse itidem
Deus uos creauit, et perire faciet. Et uestri quidam ad peiorem
uitam deuergentur, usquequo a scientibus facti sunt inscii.
[17]
¶
Deo huic maiorem uictus copiam, illi uero minorem tribuente,
exigitne uis, ditiorem a suo participe, quam ipse de rebus singulis
accipere ? Cur Dei bona negatis ?
[18]
Deus de uobismetipsis uobis mulieres, et inde prolem,
ac inde consanguineos, uicissimque res bonas tribuit. Cur igitur
mala creditis, uobisque bona data negatis,
Deique loco nullum uobis uictum
coelestem seu terrestrem dantes, dareue potentes adoratis ?
Ipsi nulla proponatis exempla, omnia scienti,
uobisque nescientibus parabolam istam
proponenti.
[19]
Suntne sibi similes an aequales, quorum alter summa
miseria calamitateque premitur, alter nostrorum bonorum abundans, ea
clam palamque † distribuit, minime
[20]
Deo gratus,
[21]
quod eorum pars
plurima manet inscia ?
Aut sunt sibi similes alicuius clientes,
quorum alter mutus et nequam, et in suum dominum, praeceptique
nunquam efficax : et alter, qui quolibet missus, nunquam redit
incommodus et inanis, nil praeter aequum et rectum postulans ?
Nolite alia proficisci
quam recta uia Dei, cuius sunt coeli terraeque secreta :
qui uos ab aluis matrum uestrarum
uobis nesciis eduxit, et aures ac oculos cordaque simul uobis ad
suarum gratiarum redditionem atque noticiam praebuit.
Horae quidem aduentus non est, nisi
qualis ictus oculi ad coelum penetrans, aut uelocior etiam.
[22]
Nonne
uidetis aues coelo propinquas, non aliunde quam Deo sustineri ? quod
credentibus admirandum est.
Vobis autem domos usque ad mortem inhabitandas, et de
bestiarum pellibus uestes, tum in negotiis gerendis, tum in domibus
ferendas, earumque lanam et pilos atque crines uobis omnia proficuum
tradidit.
¶
Ita quoque Deus uestrae materiae iocundam umbram, uobisque loca
montuosa frequentationi, uestesque tum causa caloris tum causa
frigoris, tum gratia timoris expellendi praebens, uos adeo bonis
omnibus repleuit, ut sanitatem atque salutem habeatis.
Illis autem credere nolentibus,
tuum est tantum praecepta nunciare.
Eorum etenim pars plurima manet incredula, bona
cognita respuens.
Die,
qua de singulis gentibus testimonium quaeremus, non incredulorum
testimonium postulabimus, nec eos auscultabimus,
nec eorum malum uisum minuemus,
nec ad eos uisum reflectemus,
qui uisis a se positis participibus inquient : O
Deus, isti sunt, quos tui loco adorauimus. Illis uero
respondentibus, eos inde mentiri,
illa tandem die Deum adorabunt, respuentes prius
adorata.
Et tunc
incredulis a uia Dei se diuertentibus, malum aliud super illud ob
suam maliciam accumulabimus.
Singularumque gentium testibus de semetipsis
aduocatis, tecum gentis huius testis adueniam. Tibi librum istum
tradidi, ut cuncta praecepta mea patefacias, uiamque rectam, et
misericordiam, bonumque nuncium credentibus intimes,
Deo praecipiente, ut iustum
bonumque facias, tuisque consanguineis beneficus existas, qui culpas
et inuidiam prohibet, te castigans, ut memor efficiaris.
[23]
¶ In Dei nomine uota tua perfice, nec non adauge.
[24]
Iusiurandum
firmatum, cum Deus omne tuum opus aspiciens, inde fideiussor
existit, nullatenus mentiaris :
nec imiteris eum, qui uerba prius firmata
contradicendo falsum inducit iusiurandum, uolens in hoc saeculo
nobis probare mendacia. Hic enim foeneratoribus annumerabitur.
Et si pes tuus primo
firmus labitur, mali grauissimi passionem sustinebis. Inter uos
falsa sacramenta nullatenus facite,
nec diuinam firmaturam pro modico uendite.
Quod enim apud Deum
[90]
reseruatur nobis, multo melius censetur.
Res enim mundana
cito transit, diuina nunquam.
[25]
Secundum optimum modum suorum operum quemque Deus
remunerabit, uitam tribuens aeternam, siue uir fuerit, siue mulier.
Si uellet Deus, uos unam
gentem efficeret. Sed hunc aberrare, illum uero credere facit.
[26]
Quando legeritis
Alchoran, uosmetipsos diuina sanctificatione a diabolo protegite
cui impossibile facere
quicquam nisi tantum incredulis, et Deo participes ponentibus.
¶ Cum sit hoc alicuius uerbi pro uerbo mutuatio, Deo
positionem suam sciente, dicunt increduli. Tu quidem non es nisi
mendax, cum adeo uerba tua uaries. Sed huius rei plures eorum sunt
inscii.
Ipse namque
Deus, spiritusque suus benedictus, hunc librum ueracissimum
composuerunt, ut rectam uiam credentibus, plenique gaudii rumorem
bonis confirmet.
Scimus
quidem eos iam dicturos, linguae Latinae uirum doces, et Alchoran
est Arabicus.
[27]
Eos
nunquam Deus uiam rectam docebit, qui Dei praeceptis contradicendo,
soli mendacissimi
sunt : sed malum grauissimum eis inferet.
Post fidem habitam incredulus ui
coactioneque factus, fidem legemque corde suo retinens non
damnabitur.
[28]
Sed hoc
sponte faciens, quia huius mundi uitam alii praetulerit, nunquam a
Deo in uiam rectam dirigendus, grauissimis cruciatibus affligetur.
Talium enim corda Deus
sigillat, et aures oculosque simul. Unde hic negligentes et inscii
uiuunt,
deinceps
perdendi.
Expugnatoribus post laborum atque malorum sustentamen
effectis, ueniam et misericordiam Deus impertietur.
¶ Die qua quisque pro se disceptabit, cuique secundum
opera sua, absque uirium et iniuriarium illatione, mercedem Deus
tribuet :
qui hanc uobis parabolam
praebet.
[29]
Villae cuidam praesens nihil timenti, futurorumque securae,
sui uictus copia multis locis redundabat. Sed ipsam nullas Deo pro
suis beneficiis grates referentem, fames atque timor, Deo iubente,
presserunt : et suos incolas,
nuncio sibi misso contradicentes,
pestis mortifera pessundedit.
Vos itaque Dei bona saporifera, et hale comedentes,
Deum adorate, ipsique grates persoluite :
multumque cauete, ne quid
propter uestrarum uoluptatum perfectionem, hale ponatis a Deo
constitutum haram, uel e contra, ipsi mendacium imponentes.
Tales
etenim nec multum nec parum antecedunt, malum grauissimum habituri.
Deus quidem nil fecit † haram
[30]
uictui uestro,
[31]
nisi morticinium, et sanguinem, carnemque
porcinam, et animal non Dei nomine decollatum. Inde tamen
necessitate cogente sumenti, Deus ueniam dabit :
Et similiter id facienti
nescienter, et postea poenitenti, ac bene facienti.
Eadem quoque Iudaeis haram
constituimus, nec eis nos, sed ipsimet sibi fecerunt iniuriam.
[32]
Abraham uir in Deum
credens atque bonus,
pro bonis sibi collatis Deo grates persoluit, quas
Deus benigne suscipiens, et eum in semitam rectam dirigens,
ei bonum in hoc saeculo
tribuit, et in alio bonis associabit.
[33]
Postea te misimus, ut ipsius Abrahae legem sequaris,
[34]
[35]
Sabathi quidem custodiam non
iniunximus, nisi quibus inerat contrarietas atque disceptatio, quas
Deus futurus iudex discutiet.
Cum sapientia praescripta, bonoque castigamine Deum
inuoca. Disceptando honesta uerba, bonaque tantum profer.
[36]
Deus
quidem discutit sapienter, qui rectam uiam, quiue tortam
proficiscitur.
Omni
tibi quid ingerenti, modo simili responde. Patienter tamen
sustinere, melius est.
Igitur et non nisi cum Deo patienter indura.
Contradicentes minime timeas, nec pro dictis suis aliquatenus
contristeris.
Quia Deus
cum se timentibus et benegerentibus semper existit.