fac-similé réduire la fenêtre zoomer dans le manuscrit dézoomer dans le manuscrit galerie d'images
fac-similé fac-similé fac-similé fac-similé
Bibliander, 1550

AZOARA XXXIII.

In n. etc. Salus et multiplicatio credentibus, cordeque deuoto iugiter orantibus, et otiosa prauaque uerba linquentibus, et decimatoribus, [1] et castitatem ubique nisi cum propriis uxoribus, aut sibi subiectis, et ancillis, obseruantibus : Inde namque nulla fiet querimonia. Aliud autem quaerens, malis adnumerabitur. [2] Depositi custos fidelis, et uerbis constans, ac iugiter orans, haeredes existunt.

¶ Alferdeum enim haereditabunt, et ibi perpetuo manebunt. [3] De luto quidem hominem fecimus prius, consequenter ex conceptu spermatis in locum notum, unde sanguis primo, secundo coagulum, demum ossa carne tegenda creantur, formam composuimus. Omneque nostrum opus est formosum, optimeque compositum. Postea quidem moriemini : Demum uos resuscitabimus, qui uestri nequaquam obliti negligentesue, VII. operibus cooperuimus, et aquas in terram de coelo misimus, quas nostra uoluntas prohibere posset : unde palmarum et uitium hortos pomaque multimoda [110] comestibilia, nec non et arborem de monte Syon exeuntem uectuosam et intinctioni ciborum commodam produximus. Vobis item in bestiis miranda fecimus. Quippe illae uobis multipliciter commodae, tum ab uteris suis cibos uobis emittunt, tum sarcinas uestras leuant, tum ipsaemet uester cibus efficiuntur : Nos quidem misimus Noë, dicentem suis : Deum praeter quem non est alius, adorate, timoris expertes. [4] Eorum autem plures increduli dixerunt, eum nil praeter hominem esse, qui super eos exaltari uoluit. Deo namque uolente hoc, descenderent angeli : quod nec nos nec patres nostri prius uiderunt. Hunc autem nil praeter hominem insanum et amentem, saltem ad horam dimittite. Illi igitur deprecanti, ut nos eum de suis contradictoribus uindicaremus, iniunximus, ut arcam iussu nostro praeceptoqua fabricaret, terminoque ueniente, quod per aquam exeuntem de Tannor perpenderet, omnis generis rerum duo paria induceret. Peribit enim omnis, nisi quem sermo praecedens ratus liberauerit a summersione. Tu igitur pro illis me nequaquam preceris. Sed cum nauem cum tuis ascenderis, Deo te liberanti a gente peruersa gratias redde, et ut te loco bono sistat, cum ille sit optimus statutor, suppliciter exora. Quod quidem opus nostrum satis est sapientibus admirandum.

¶ Aliis deinceps a me generationibus creatis, ex seipsis nuncios misimus, dicentes : Inuocate Deum, nil timentes : quia praeter eum non est alius. [5] Illi autem increduli tum illi, tum diei futurae contradicentes, quibus abundantiam mundanam praebuimus, dicebant : hic non est nisi homo, comedens et bibens sicut nos, praedicans tamen nos mortuos et in puluerem redactos, iterum surrecturos : cuius uere sequax perdetur. Quippe Deo mendacium imponit, cui nos minime credemus. Seu namque uiuamus, seu moriamur, non resuscitabimur, cum non sit, nisi haec uita tantum. Illum itaque precantem, ut eum de suis contradictoribus uindicarem, exaudiens, pollicitus sum eorum paucos futuros residuos, et eosdem se repraehensuros.

¶ Illos itaque pro uoce uerace repulimus, et destruximus, et eorum loco generationes alias excitauimus : [6] quarum nulla suum terminum uel antecedit, uel subsequitur. Nobis itaque nuncios mittentibus, cuique contigit, quod sua gens continuate succedens contradixit illi. De quibus nos mira facientes, incredulis nonnunquam moram fecimus. [7] Moysi quidem et Aaron fratre suo missis ad Pharaonem, gentemque suam, illi uelut praesumptuosi contradicebant, dicentes : Nos quibus gens subiicitur, quomodo credemus illis duobus carnalibus, sicut et nosipsi : Perierunt igitur, et confusi sunt. Sed Moysi quidem librum ad scientiam memoriamque dedimus.

[8] ¶ Filium igitur Mariae, simul et ipsam, hominibus miraculum facientes, ipsis locum bonum et aquis amoenum habitandum praebuimus. Vos itaque nuncii de bonis comedite, bonaque facite. Ego namque uestros actus omnes perspicio, quem timentes adoretis. Gentes uero nostra praecepta discrepantes, suaeque legi congaudentes, in illa usque ad horam praefinitam derelinquite. Cogitant autem me neque prolem neque pecuniam daturum, nisi festinanter et ad nutum omnia perpetrem. Sed per memetipsum iuro, illi futura nescient. Deum timentes credunt ferentibus mandata nostra, et minime ponentibus Deo participem, atque pauescunt.

[9] ¶ Distributores nostrorum bonorum sibi datorum, et credentes se redituros ad Deum, ad bonum opus agendum proni promptique sunt : Quibus nulla fiet iniuria, nostro libro ueracissimo prohibente, nec iniungente cuiquam nisi tantum possibile. Corda uero clausa, resistentiaque nostris praeceptis gerentes, sua negotia tarde peragent. Sed cum eorum magnates sumemus, precatum uenient. [10] Pro illis autem nemo precetur, quoniam [111] per nos nullam uindictam habebunt. Illi namque nostris auditis praeceptis, increduli manebant. Quare res discrete non perpenditis ? An praeceptum item uobis, non missum patribus uestris, mittemus ? An quis uobis propheta missus est, ignoratis ?

¶ Cur eum diuina praecepta ferentem, daemoniacum appellatis ? licet uestri pluribus ueritas nequaquam placeat. [11] Si ueritas uelle uestrum sequeretur, coelum et terra cum suis omnibus periret. Nobis enim gerenda praecipientibus non obediunt : cum nos optima pecunia pleni, datoresque largiflui, de sua nil quaeramus pecunia. Ipsi quidem ad uiam rectam per te uocati, non credunt, sed suo permanent in errore. Quibus quanquam nos misericordes omne malum auferemus, nunquam a sua malicia declinarent. [12] Sic itaque, cum nunquam mali conuersi sint ad Deum, illumue precati, antequam illis mali grauis portam aperui, desperatos eos pessundedi. Deus quidem, ad quem omnes redibitis, uobis oculos auresque tribuens, et corda, uos audientes et uidentes ac intelligentes efficit : Sed uestri paucissimi grates illi referunt.

¶ Ipse quidem est uitae mortisque tributor, noctis dieique uicissitudinem operans. Sed uos tantum indiscreti uiuitis, antecessorum uestrorum dicta referentes huiusmodi : Nos mortui, et in ossa pulueremque redacti, quomodo resurgemus ? Illud quidem mandatum, nostrum mandatum est. Sed illi parentum suorum mirabilia renouant. Quaesiti tamen a te, cuius sit terra terrestriaque ? dicent, Dei. Cur igitur non reminiscuntur ? [13] Interrogati rursus, [14] Quis dominatur septem coelis, immensoque throno ? perhibebunt, Deus. Eum itaque quare non timent ? Si quaeras item eos, in cuius manu sit omne praeceptum atque iudicium, et donum ? inquient, Dei. Cur igitur ridiculum committunt ?

¶ Nos ueritatem nunciamus : Illi uero falsa perhibent. Deus nequaquam filium seu participem sumpsit, Deum alium. Tunc enim quisque cum suis facturis ueniens, in alium insurgeret. Deus autem occulta manifestaque dinoscens, tale uerbum abhorret, et se super ipsum exaltat. [15] Tua uero sit oratio : O Deus, me nullatenus tale dictum doceas, nec malis annumeres. Ego quidem te docebo, quae illis agenda mandaui, potens in huiusmodi re, omniaque dicta sua dinoscens. Tu autem malum illud a te bono repellens, obsecra Deum, ut ab omnibus diabolicis suggestionibus te protegat, et eas a te proiiciat. Eorum autem quiuis ad mortem accedens, Deum precatur, ut sibi redire liceat.

¶ Te namque bonum a modo faciam. Hoc uerbo quidem dicto consequenter ignem inibit, et usque resurrectionem illic perseuerabit. [16] Tuncque sufflante buccina, nec illis intererit noticia, nec alius alium percunctabitur. Bonorum quidem mensura magna, malorum ad ignem transeuntium, qui suas facies comburet, breuis existet. Cur uobis meis lectis uirtutibus contradixistis ? inquient demum, se errasse ob maliciam in illis superantem, Deumque precabuntur, ut eos illinc eiiciat eo tenore, ut malis associentur, si similia prioribus ulterius agant. Quibus Deus respondebit : State taciti. Partem namque gentis in me credentem, et precantem ueniam ac misericordiam a me propicio ueniaeque datore, derisisitis, usquequo mei nominis et inuocationis obliti estis.

¶ Risistis. Induratis autem, amoremque meum lucratis, optimam ecce mercedem facio. Vos autem quot annis telluri morati estis ? Inquient, per diem, dieiue portionem, quod a computistis perscruteris. Respondebit : Si sapitis, non nisi parum computatis. Opinatine estis, uos a Deo pro nihilo creatos, et ad eum non redituros ? Deum ut regem ueracem, dominum throni sublimis et immensi, praeter quem non est Deus, [112] exaltate. Inuocans enim Deum alium, nullam inde demonstrationem inuenit : quoniam apud Deum solum totus est illius numerus, nec ipse bonum tribuet incredulis, Tu Deus, optime largitor atque misericors, ueniam atque misericordiam tribue.

notes originales réduire la fenêtre

[1] Castimonia.

[2] Depositi fides.

[3] Hominis formatio.

[4] Noe meminit, quod saepe antea fecit.

[5] Resurrectio.

[6] Fatum.

[7] Moses et Aaron ad Pharaonem.

[8] Iesu et Mariae beatitudo

[9] Qui ad opera bona idonei.

[10] Asserit suam authoritatem.

[11] Patribus enim homines missi sunt, non angeli : quod dicit eos postulare.

[12] Atqui antea Niniuitas commemorabas per Ionam conuersos.

[13] Non infirmis rationibus unum Deum colendum esse probat.

[14] Coeli septem.

[15] Male subiungit, Deum non habere filium : sic enim plures Dei essent fieretque seditio inter eos.

[16] Iudicium extremum, ad quod buccina seu tuba citabit.