AZOARA XVII.
[1]
Nec sit tibi graue, neque
molestum, hunc librum tibi coelitus missum penitus sequi, uerba
brutorum et insciorum minime curando, et per ipsum bonos homines
castigare, et ad boni memoriam rectamque uiam producere.
Quoties enim uillis uestra confusio
noctu superuenit, illi bruti malo laesi nil aliud respondent, nisi
quod nos male fecimus.
Nos uero illa die, qua uerax aequilibritas omne pondus examinabit,
[2]
perscrutabimur, quod illi nunciis uel e conuerso
dixerint :
uide utrum
nostra praecepta nunciata fuerint, me tamen omnia sciente.
Erunt autem boni, quorum
pondus maximum fuerit : mali uero, quibus minimum, quia nostris
praeceptis non crediderint.
Ego quidem uos formans,
terram uestrae uoluntati, licet cum minima reditione
gratiarum, supposui :
[3]
et ut angeli se patri uestro Adae
[52]
protoplasto humiliarent, iniunxi : praeceptoque meo cuncti, Belzebub
excepto, paruerunt.
[4]
¶
Deo quidem illic quaerenti, qua de causa minime pareret, inquit :
Quia ego factus sum ex igne, illi de terrae limo plasmato :
praeualeo.
Inquit Deus :
Hinc igitur, ut minimus efficiaris, descende : cum tibi super me
sublimari sit impossibile.
Ei deinceps terminum a Deo ante diem ueracissimum
postulanti,
respondit
Deus : Terminus quidem est positus.
Cui ipse : Quoniam tu mihi sic molestus, malum hoc
ingeris, ipsi suaeque posteritati rectam uiam sequentibus,
circumquaque
suggestiones et assultus inferens, efficiam quod eorum nemo tibi
grates persoluat.
Quem
Deus sic increpans, inquit : Tu minime, tuque repulse, descensum
accelera, et de te tuisque sequacibus gehennam prorsus implebo.
[5]
Adae uero, suaeque
mulieri praecepit, ut in paradiso manentes, quod sibi placeret
comederent : una tantum arbore minus, nisi se malos esse mallent.
His itaque diabolus,
sugestionem faciens, et ad membrorum uirilium atque pudendorum
detectionem nitens. Deum eis illam arborem uetuisse fallaciter
insinuauit, non ob aliud, nisi ut uel illi nequaquam angeli fierent,
uel ibi perpetuo manerent.
¶
Diabolus itaque iurans se nequaquam illis suo nociturum alloquio,
eos in uiam prauam atque
peruersam distorsit. Gustantibus igitur illis de arbore, sexus atque
pudenda membra apparere coeperunt. Quae ipsis e paradisi foliis
tegentibus, Deus inquit : Nonne uobis hanc arborem interdixi, uobis
hostilitatem atque maliciam diabolicam enodans ? Responderunt illi :
o Deus, nos nostris animabus nocuisse confitemur.
Unde nisi per te data uenia,
perdendi peribimus.
Quibus ipse : Aduersantes alter alteri, ad terram usque descendite,
moram horalem illic habituri, ibique uitae uestrae peracto spacio
moriemini. et deinde uos
resuscitabo,
uobisque
uestraeque proli uestes daturus, unde membra genitalia tegatis.
Horum itaque recordando, Deum uobis diuitias daturum timete. Et hoc
est praeceptum dei optimum.
[6]
O filii Adae, nullatenus
aurem seu mentem diabolo uelitis adhibere, qui patres uestros e
paradiso proiecit, uestes, apparere faciendo quae prius operta
uidebantur, abstulit. Hoc quidem bellum uobis summe cauendum, cum
uos diabolo suaeque genti sitis uisibiles, illi uero uobis
inuisibiles. Diabolis incredulorum consiliatoribus effectis,
cum ipsi
scelestam
scelesta
nefandaque gerant, aiunt patres suos illiusmodi facta
gessisse, et Deum hoc sibi praecepisse. Sed Deo nil nisi rectum
praecipienti, mendacium imponunt :
et uiam rectam delinquentes, falsam sequuntur,
extimantes tamen se recte facere.
O filii Adae, ad templum tendentes, uestros optimos
ornatus sumite.
[7]
Versus templum quoque facie uersa orationes fundite, et Deum
corde puro inuocate.
[8]
In cibis et potibus uestris superfluitatem euitate.
Quis constituit uestes
et ornatus, cibosque bonos et sapidos, uobis illicitos ? Illi quidem
liciti sunt bonis huius saeculi, et puris ac emundatis alterius.
Tali ratione discerno res hominibus, ut ipsi percipiant et
intelligant.
[9]
¶ Deus ipse nil nisi criminalia modicaque peccata,
ut falsas rapinas et iniurias, positionemque societatis et
participationis in deitate, ipsique Deo falsum imponere, et his
similia, statuit cuique uestrum illicita :
nec cuiquam est possibile, terminum
a Deo sibi praescriptum transgredi.
[10]
Filii Adae, uobis iam aduenit de uobis
nuncius, mea praecepta laturus :
quibus omnis contradicens, et se retrahens, igne
perpetuo punietur.
Timens autem, et obediendo benefaciens, expers timoris atque
molestiae paradisi gaudio perfruetur.
Quis uero peior imponente Deo mendacium, aut suis
contradicente
[53]
praeceptis ? Horum quidem
quisque libri partem habebit, usque ad nostrorum angelorum aduentum,
qui ducentes eos extra lumen uitae, dicent : Ubi est, quem
adorauistis in Dei loco ? Respondebunt, eum aufugisse, tuncque
suarum animarum testimonio perhibebunt, se incredulos fuisse.
Tunc Deo eis iniungente,
ut cum diaboli clientibus prae caeteris ignem ingrediantur, non
desinent ipsi gentem prius ingressam increpare, usquequo omnes in
igne depositae fuerint, dicentque : O Deus, isti nos aberrare
fecerunt, unde tuo praecepto ignis eis duplicetur. Respondens quidem
Deus dicet : Ita esse, licet ipsi nesciant.
[11]
Primi uero succedentibus inquient : Bonoque gaudio
carentes, gustate nobiscum malum, quod fecistis.
Nulli namque contradicenti mandatis
nostris, aut se inde retrahenti, aperietur coeli ianua, paradisiue
patebit aditus, usquequo camelo peruius per acus foramen gressus
pateat :
[12]
Sed eis in gehennam praeparatur lectus igneus, et
simile coopertorium, ut mali merentur.
¶
Credentibus, et benefacientibus uos, nemini nisi quam post
iniungentes paradisum aquarum fluxu iocundissimam dabimus mansionem
perpetuam :
ubi ipsi per
me prorsus malicia suorum cordium emundati dicent, Deo grates
referimus, qui nos uias rectas nemini nisi per ipsum
compraehensibiles docuit.
[13]
Tunc accedentes ueraces Dei
nuncii dicent : Haec est paradisus, quam uobis pro factis uestris
haereditatem polliciti sumus.
Ipsique paradisi haeredes, hominibus igni deputatis,
sibi Deum uerum dixisse confitentes quaerent, an ipsi similiter
inuenerint. Quod et ipsis testantibus exclamabitur uoce magna,
[14]
Deum omnes suam uiam
reiicientes, malumque gerentes, aliique saeculo minime credentes
perditurum, et summis
poenis afflicturum.
[15]
Inter hos
quidem, et illos, in quodam quasi limite sublimi stabunt quidam,
discrete scientes horum et illorum facies, qui nequaquam paradisum
ingredientes, sed illud sperando expectantes, paradiso uisis
inquient, Saluet uos Deus : oculos suos deuergendo.
Illis uero apud inferos dicent :
Nonne ualuit
uobis numerus uester ad resistendum ?
Tu Deus, nunquam nos illis malis associa.
Dicent illi : Ecce quibus Deus non
mandauit misericordiam suam. Sed uos confidenter paradisum intrate,
nil timentes.
Malis
quidem in paradiso manentes deprecantibus, ut eos aquarum suarum
caeterorumque bonorum a Deo sibi datorum participes efficiant :
respondebunt illi,
Deus
hic incredulis suam legem in ludo ridiculoque tenentibus, et suas
uoluptates in hoc saeculo perficientibus, illicita statuit. Nos enim
ibi nostris praeceptis contradicentes, et irridentes
obliuiscemur.
¶
Iam illis libro coelitus misso, qui rectam uiam sapienter
credentibus discrepat, omnes suam explanationem expectantes,
[16]
sciant,
quod die qua uenient omnes, una uoce confitebuntur, iam dei nuncios
cum ueritate aduenisse, dicentque prius increduli, tunc ob errorem
suum animas perditi : Si quis pro nobis intercessor reditum
exorasset, melius quam primo faceremus,
[17]
Nunc autem dominum Deum nostrum, qui coelum et
terram et uniuersa sex diebus creauit, et thronum ascendit, qui diem
nocte cooperit, lunam et solem ac stellas suo praecepto promouet,
uentis imperat, nubes
subleuat, et inde ad arborum ortum et herbarum aquas ad terram
mortuam demittit, qui et mortuos resuscitabit :
Ipsum inquam omnium piissimum, cum
omnes suis praeceptis obedientes diligat,
cum timore et spe inuocantes
adorate atque diligite :
[57]
huiusmodi rerum semper memores
estote.
Terra quidem
bona Dei praecepto germen bonum pariet, mala uero nil praeter malum
et insipidum.
[18]
Noë,
suaeque genti olim iam iniunximus, haec hominibus dicere :
[19]
Unum solum Deum, et non alium, ut debetis, inuocate. Aliter
enim summe timendum est uobis, die magna.
Pars uero plurima suae gentis
respondens, ait : In errore manifesto te uidemus.
Sed ille dixit, hoc non esse
errorem, sed Domini mundi mandatum.
¶
Dei mandatum inde quod minime percipitis, libenter atque
deuo e
deuote
uobis nuncio.
Nec uos miremini, quod uobis a Deo uenit natiuus
nuncius, uos castigans atque docens uiam Dei, uobis ueniam daturi.
Cumque Noë
contradicerent, eum suosque fautores in arca proteximus : Caeteros
omnes uelut caecos summersimus.
[20]
Hut ad Hath gentemque suam mittens,
inquit : Inuocate Deum, alius enim non est adorandus. Nonne timetis
eum ?
Sed eorum plures
increduli, dixerunt : Te uiam erroneam sequi cernimus, atque te
mendacem aestimamus.
Quibus ipse : Non sum erroneus, sed Dei nuncius,
uobis
suum mandatum nil addendo seu minuendo ferens.
An admiramini Deum uobis nuncium et
castigatorem misisse, natiuum hominem ? Reminiscamini quaeso,
quomodo Deus Noë, suaeque gentis uicarios constituens, uobis
augmentum uirium atque staturae praebuit. Ipsum igitur ut
praecedatis, adorate.
Responderunt : Praecipisne, quod unum solum Deum adoremus, et morem
atque culturam patrum nostrorum omittamus ? Aequum est igitur, ut tu
dicti tui probationem praebens ostendas, quid Deum facturum nobis
polliceris.
Ille uero
dixit : Vos iam iram odiumque Dei promeriti, mecum de nominibus
impositis a patribus uestris, quae Deus nunquam praecepit, non
disceptabitis : sed ipsum Deum discussorem expectate. En ego
uobiscum expecto.
¶
Eum, suosque factores, nostra pietate liberauimus : Praeceptis uero
nostris resistentes, et incredulos, a summo ad infimum destruximus.
[21]
Schale ad Zeuth a nobis missus, inquit : Tu hominesque tui
Deum unum, quia non est alius, adorate : Et ego uobis uirtutes atque
miracula sua, mihi nota, uobis patefaciam.
Vos recordantes, qualiter Deus uos
uicarios Hath suaeque gentis posuit, ipsius praecepto in plana terra
domos aedificate, et similiter in rupibus uobis mansiones excidite :
nec ulterius terras uastatum eatis, inuocantes nomen Dei.
Camelae libera pascua permittite,
nullam ei molestiam inferentes : Sin autem, graue uobis malum
incumbet.
Eorum quidem
plurima pars incredula, credentibus debilibus et paucis inquit :
Scitisne Schale Dei nuncium esse ? Inquiunt, Ita : Nos scimus, et ei
credimus.
Quibus e
contra illi plures increduli responderunt : Vestrae fidei nos sumus
increduli.
Mandatum
itaque Dei spernentes, camelam interfecerunt, et ipsum Schale sic
affati sunt : Si tu es nuncius, tua dicta nobis comproba, faciendo
uidere quod promittis.
[22]
Quibus ipse : Vobis Dei mandatum
beniuole, uelut bonus consiliarius, attuli : quod uos abhorrentes,
minime curatis.
Unde
ipso Schale se conuentibus eorum subtrahente, terraemotus
superueniens, suas domos funditus diruit.
[23]
¶ Loth rursum increpante suam
gentem ob scelus inauditum, et nefas a nemine perpetratum,
cum nemo prius uiris
abuteretur,
respondit
ipsa : E uilla tua cunctos incredulos eiice.
Ipsum quidem Loth, sibique
credulos, praeter mulierem suam uetulam, quoniam suam non liquit
maliciam,
[55]
saluauimus,
et imbre salubri sufficienter
irrigauimus. Quisque prouidus, illorum malorum finem consideret.
[24]
Schaibh rursum Middenae mittens inquit : Mihi mandata Dei ferenti
parentes estote : Deum unum, cum non sit alius, adorando, nulli
quicquam mensurae ponderisue dolose subtrahendo, nec terram bonam
uastando.
Vobis item
cauete, ne qualibet uia morando, credentes in Deum a uia recta
diuertatis. Debetis enim tum commemorare, Deum fecisse uos multos e
paucis : tum quis sit finis incredulorum, perpendite.
Licet ei nequaquam omnes fidem
adhibeant, credentes tolerando sustineant, usquequo Deus optimus
iudex uenturus litem discutiat.
¶ Primatum conuentus incredulorum illius gentis
respondit Scaibeh : Te, tibique credentes e uilla nostra
proiiciemus, nisi more nostro uixeritis.
Quibus ille : Nulla uis, nullaque coactio nos ad
haec deducet, ut Deo mentientes, suamque legem linquendo, ad uestram
transeamus : ex quo nos ille liberauit ab ea, et nos ipsi sponte
nostra subiicimur. Quem supplici uoto precamur, ut ipse ueritatem
inter nos patefaciat, cum sit ueracissimus, et omnia sciens.
Increduli uero gentem
suam increpando inquiunt : Si Schaibe sequaces sitis, perdemini.
Contradicentes autem
illi, pessundati perditi sunt,
suaeque domus per terraemotum diruptae.
¶
Ipse Schaib iam retractus ab illis, residuis solatium praebens,
inquit : Ego uobis mandata Dei beneuole, beneque consulens,
applicui. Quid curandum de incredulis ?
Omnes uillas ad quas nostros prophetas misimus,
prius poenis et anxietatibus, ut conuerterentur, pressimus :
deinceps peccatorum
ueniam facientes, ut augmentarentur et sublimarentur, usque dum
bonum et malum perpessae fuissent, sicque secure fierent,
quod nec eis noctu sopitis,
nec die uigilantibus
atque ludentibus, nostra uindicta superueniret.
Eas deinde ob sua facta sceleraque
pessundedimus : quibus ubertatem coeli terraeque, si timuissent, et
credidissent, aperuissemus.
Ex hoc igitur sui successores perpendere possunt,
quod eos pro factis suis punire, sicque sua corda sigillare, ut
nihil exaudiant, nostrae uoluntati satis est possibile :
Quod uillis, quibus missi sunt
nuncii, iam saepius per nos contigit.
¶ Horum qui nobis dilectionis foedus pepigerint, parte plurima
nequaquam firma fidelique, sed incredula reperta,
deinceps Moysen cum uirtutibus
atque miraculis ad Pharaonem suamque gentem misimus. Quorum non
credentium, quis esset finis, uideatur.
[25]
Moysi igitur Pharaonem alloquenti, dicentique se Dei nuncium,
nil nisi ueracissima
Dei praecepta ferentem, ut secum filii Israël aduenissent, ad eum
accessisse.
Respondit
ipse : Si cum uirtutibus aduenisti, eas ut ueridicus existas,
uideamus.
Ipsius itaque
manu suus baculus proiectus, draco factus est,
manusque uersa apparuit
candidissima.
Ob hoc
Pharaonis homines eum magum sapientissimum,
et regem a suo deiicere regno
uolentem perhibentes, quid rex inde uelit, perquirunt.
Ipse quidem eum fratremque suum
custodiri, et per singulas urbes omnes
sapientes magos coadunari praecepit.
¶ Illis igitur aduenientibus, et quam pro adeptione uictoriae
mercedem susciperent, quaerentibus,
dixit Pharao : Familiaritatem meam sumam, et
propinquitatem.
Illis
deinceps Moyseque conuenientibus, et alternatim operum exordio
postulato,
illi
parentes, uisibus humanis miranda atque timenda obiecerunt.
Deinceps Moysis
[56]
baculus nostro nutu proiectus, caeterorum omnes
machinas et fantasias deuorauit.
Et sic illis repressis, et ad minimum redactis,
ueritas apparuit.
Omnes
deinceps magi superati,
genua sua coram Moyse flectebant,
confitentes publice, se
Deo
Moysis et Aaron,
creatori uidelicet orbis, se
subiicere.
¶ Ob hoc indignatus Pharao, quod in eum nisi nutu suo crediderant,
inquit : Vos artibus uestris atque dolis enitentes, ut suam ex hac
ciuitate gentem educatis,
uestris manibus et pedibus abscissis ex opposito
suspendam.
Cui illi :
Cur de nobis ad Deum ituris,
quoniam Dei praeceptis aduenientibus credimus,
uindictam sumere quaeris ? Tu Deus nobis fortem tolerantiam, et in
uera fide legeque tua perseuerantiam, benigne praestare digneris.
Homines quidem
Pharaonis sic eum affati sunt : Si Moysen fratremque suum terram
tuam sic uastare, tuamque sibi gentem allicere dimiseris, tuum
idolum et te prorsus negligendo dimittent. Respondit : Ego super eos
fortis atque potens, infantes interficiam, foeminasque custodiam.
Moyses item suae genti
solatium praebens, inquit : Deum adorantes, ipsius auxilio fortes,
omnia libenter tolerate. Qui finis uitaque timentibus ipsum, terrae
suae quem uult haeredem constituit.
Ipsis autem indignantibus ξ *
[26]
et obstrepentibus, se ante suum aduentum, et similiter
postea mala plurima perpessos dixit : hostem uestrum Deus exulabit,
et perdet, uobisque terram deinceps daturus, effectus uestros ipse
uidebit.
Hominibus
deinceps Pharaonis, suisque fructibus pedetentim annorum
intercapedine, ut per hoc castigati magis Dei memores essent,
decrementum immisimus.
Sed illi uelut inscii, quotiens eis aliquod commodum contigit, hoc
suum esse : quotiens malum, hoc per Moysen suosque factores
contigisse, cum omnia tamen Dei sint, affirmabant.
¶ Illis dicentibus Moysi, quod incantationibus arteque magica suos
effectus compleret, nec ideo sibi crederent,
locustas, et bruchum, et ranas, ac
sanguinem discerptim ingessimus. Ipsi tamen non minus increduli
perseuerabant,
[27]
et Moysi supplicando, licet
increduli, precabantur eum : Tu Moyses, Deum propter amicitiam
uestram atque foedus inter uos firmatum, ut malum istud expellat,
exora, nosque tibi credituri, filios Israël tecum mittemus.
Unde illis ad horam
malis subtractis, accedente termino, ecce dimittere noluerunt.
Quod nos praeuidentes,
uindictam sumendo, quoniam nostris contradicendo praeceptis
increduli manebant, in mare summersimus,
illamque terram ab oriente in
occidentem pauperibus incolendam tribuimus. Sic igitur Pharaonis
suaeque gentis factis dictisque deletis, filios Israël nostra uerba
complentes tolerando, transfretare fecimus.
Qui deinceps tamen inuenientes
homines idolorum cultores, Moysen precati sunt, ut eis imagines
similiter constitueret. Quibus ipse : Vos uere caeci estis,
cum hanc gentem
operaque sua quicquam esse putatis.
Unus enim solus deus uobis est adorandus, qui uos
super omnes extulit,
et
liberauit de gente Pharaonis, quae uobis semper noxia prolem uestram
interfecit, uestrasque mulieres, quod Deo summe displicet,
subduxit.
¶ Moyses accepto termino alloquendi deum post XXX. dierum peractum
spacium, cui X. dies ipsemet adiunxit, sicque sunt facti XL, Aaron
fratrem suum affatus inquit : Tu meus interim in mea gente uicarius
esto, et benefaciens nullatenus uiam errantium exequere.
Ad horam itaque constitutam ipsum
aduenientem, deo affato Moyses inquit : Tu deus, ut te uideam, mihi
praesta.
[28]
Contra quem sic
[57]
Deus : Me quidem non
uidebis, nisi meus a te uisus loco suo permaneat. Deo montem
ascendente, ipse in minimum atque minutum redactus est. Unde Moyses
quasi mortuus cecidit, curatus autem inquit : O Deus, ego uester
sum, et in te primus credens.
Dixit deus : Ego super gentem meam te prae caeteris
electum, mea mandata ferentem constitui, tuque munere meo sumpto,
quod iam tabulis
inscribitur, Deo grates persolue. Continet autem illud omnem
gerendorum doctrinam, et castigamen, ac discretionem. Quod tu
constanter et firmiter sumpturus, ut tua gens similiter accipiat,
intima. Domos incredulorum
mihi nostrisque fallaciter resistentium,
tibi monstraturus illos,
licet qui omnia
miracula uiderint, nostraque praecepta saepius audierint, nec ipsis
nec alii saeculo fidem adhibent, et utraque uia uisa falsam semper
proficiscuntur :
Illos
inquam, suaque negotia penitus confundam, et sibi suorum operum
uicem reddam.
Moyse
quidem absente, sua gens ex annulis suis et torquibus tauri statuam,
sonitum quasi stertentis emittentem, sibi fecit.
[29]
¶ Sed cum uiderent eam nil dicere posse, nec uiam rectam edocere,
eam suis tractando manibus, se confitentes errasse, dixerunt : Nisi
Deus ueniam misericordiamque fecerit, nos perdendis annumerabimur.
Moyses itaque reuersus,
multa permotus iracundia, eos ob sui maliciam, Deique mandati
festinationem post suum discessum, increpans, tabulas proiecit,
fratremque suum capillis arripuit. Ille uero respondit : Me debilem
ipsi uolentes interficere, fere uitam abstulerunt. Unde de me
uindictam minime sumas, ne sim ridiculum hostium, nec me malis
hominibus illis admisceas.
Moyses hoc audiens, Deum orat, ut sibi fratrique suo
ueniam et misericordiam, cum ipse sit omnium piissimus,
praestet.
¶ Qui taurum adorabant, iram Dei et dedecus huius saeculi merito
sustinebunt.
Qui
peccatis commissis, ad Deum postea poenitendo se conuerterint,
ueniam et misericordiam consequentur.
Moyses deinceps ira semota, librum et tabulas, uiam
et misericordiam timentibus Deum manifestantes,
sumens, ad horam sibi mandatam,
LXX. suorum hominum elegit, quibus pessundatis inquit : O Deus, qui
quibus uis rectam, quibus uis malam uiam praebes, nunc hos ob suam
inscientiam factaque nefanda condemnans, si tuae subesset uoluntati,
prius eos confudisses. Sed tu discrete, licet arcane, omnia gerens,
tu ueniae largitor optime, nobis ueniam et misericordiam praebe,
simulque da huius,
saeculique futuri bonum, nobis te, non alium adorantibus. Inquit
Deus : His bonum, illis uero malum, meo praecepto semper accidit.
magnamque misericordiam, omnium capacem, timentibus me, et
obedientibus meis mandatis, ac eleemosynariis praebebo.
[30]
[31]
¶ Imitatores nuncii
atque prophetae, legendi scribendiue nescii, cuius nomen atque
mentio reperitur in testamento et Euangelio, qui gerenda praecipit,
aliaque prohibet, bona saporiferaque uestro comestui licita, alia
quidem illicita ponit, cogitationes prauas et errores eiicit : Omnes
inquam illi credentes, et auxiliantes, atque sublimantes, suisque
mandatis obedientes, et boni sunt, et bonis associabuntur.
[32]
Vos uiri,
ego quidem ad uos uenio, Dei nuncius, regis coeli et terrae, praeter
quem non est alius, qui mortificat et uiuificat. In eum, mihique,
suo nuncio, legendi scribendique nescio, penitus ipsi suisque
praeceptis subiecti credite, suis praeceptis obedientes, ut boni
[58]
efficiamini.
Quidam autem de gente Moysis, ad ueritatem istam se
conuertunt, secundum illam operantes.
Nos quidem in terra duodecim gentes diuisim
constituimus. Nos quoque Moysi, cum sua gens aquam peteret. ut cum
uirga petram percuteret, iniunximus : apertique sunt fontes
duodecim, eorum locis notis omnibus. Eos quoque nube proteximus, et
manna simul et coturnices ad comedendum praebuimus. Nunquam illis
nocui, sed ipsi quidem suis animabus nocuerunt.
[33]
Eisdem item iniunximus, ut uillam quamlibet frequentarent, et
quidlibet sibi placitum comederent cum gratiarum redditione, et ut
in portarum ingressu se humiliarent : Sicque semper peccaminum
ueniam tribueremus, et bonum semper augeremus.
¶ Horum uero prauis atque peruersis nostrum praeceptum mutantibus,
malum coelitus ob suam maliciam intulimus.
Cum quidam in uilla iuxta mare in
sabatho piscium multitudine capitibus subleuatis adueniente, quod
caeteris diebus minime contigit, nos enim ipsis uicem suorum operum
reddidimus, non gerenda perpetrabant,
[34]
ab
aliis castigati dixerunt : Quare caeteros castigatis, cum Deus eos
confundet, aut graue malum eis superueniet ? Responderunt : Nostrum
est Dei mandatum commemorare, cum forsan hoc timorem immittet.
Eis autem castigamina
non curantibus, gerenda docentes saluauimus, caeteros autem pro suis
factis damnauimus.
Diximus quoque uertentibus ad prohibita, ut simiae perditae fierent,
in hoc saeculo dedecus
et opprobrium, in futuro malum grauissimum accepturae. Ipsius
praecepto, qui est pius ueniaeque dator,
gentibus per terras diuisis,
quarum quaedam bonae sunt, quaedam autem infra, eis nunc bonum nunc
malum exhibendo, ut sic eorum ad fidem esset conuersio, tentauimus
eas.
Sed primis peiores
succedentes, libri partem sibi, uidelicet in hoc saeculo placita
ferentem accolunt, residuumque dimittendo dicunt, Deum inde sibi
daturum ueniam.
[35]
Nonne
fiduciam et firmitatem a uobis cepi, quod in hoc libro nil nisi
uerum esse diceretis ? Cur insensati uiuitis ?
Alia quidem curia multo melior
habetur, quam libri factoribus, et orantibus, sua persoluendo
praemia tribuemus.
¶ Montem super Iudaeos
nubi similem,
[36]
cuius ruinam
super se pertimebant, ut sic saltim ui legem nostram reciperent, et
eam assidue ad timoris adeptionem legerent, extulimus.
Cumque cepi de filiis Adae
eorumque posteris testes super animas suas, dixi : Nonne ego sum
Deus uester ? Dixerunt, Ita : Huiusque rei testes super animas
nostras adsumamus. Quibus ego : Imo in alio saeculo testes adestote,
ubi non dicatis me nequaquam huius rei noticiam et intelligentiam
uobis intimasse :
nec
iterum sequendo patres uestros prius incredulos, quaeratis, Cur ob
facta praedecessorum mala patiamini ?
Ita quaeque distinguo diligenter, ut ipsi Deum
diligentes efficiantur.
Ille, cui prius iniuncto meo mandato deinceps subtraxi sapientiam,
malus effectus, diabolum secutus est.
[37]
Eum tamen cum sua sapientia ad
me sublimare meae uoluntati possibile esset : Sed ipse mundanam
mansionem magis diligens, suum amorem amplexus est. Hic quidem
talis, caeterique meis contradicentes praeceptis, sicque suis
nocentes animabus, cani assimilantur : qui seu ad ipsum accedas, seu
non, latrare non desinit.
Solus autem ille firmitatem obtinet, cui Deus rectam
uiam praedestinauit.
Omnis illinc aberrans, in gehennam ponetur : quo multitudinem
diabolorum, et hominum habentium corda sine
[59]
discretione, oculos sine uisu, aures absque auditu, qui brutis
animalibus magis erronei, negligentes existunt, mittemus. Illos
igitur incredulos, quibus Deus mercedem pro merito tribuet,
dimittentes, cum ξ *
[38]
Dei
plurima bona sint nomina, ipsum cum eis inuocate, sequentes ratione,
uique doctorem, et secundum illam operatorem.
¶ Sic contradicentibus praeceptis nostris,
quibus insciis mala formosa uideri
fecimus, quod omnibus callidior, omnibus arte praeualeo.
Nonne perpendunt, seruus e diabolo
socius sortitus sit, utrum sim alius quam nuncius uerus ?
An coeli terraeque machinam,
omneque diuinum opus non considerant ? cum forsan iam suae mortis
terminus accessit, post quem, cui uerbo credent ?
[39]
Cum nemo, quem Deus
aberrare fecerit, uiae bonae doctorem inuenire queat, eos in
caecitate sua dimittamus.
[40]
Quaerentibus a te aduentum
horae postremae, dic, illius noticiam nulli nisi Deo
compraehensibilem esse, quae in coelo terraque grauis subito
pluribus nescientibus superueniet.
Sic enim tu nil nisi Dei uelle bonum siue malum tuae
animae commendare potens, absconditum agnoscens, multum boni, nec
quicquam mali adipisceris : cum nil nisi Dei nuncius, suorumque
uerborum ad incredulos applicator existas.
[41]
Adam patre uestro
a Deo creato, et ex eo foemina ad suum concubitum, in primo coitu
mulier concepit, sicque deinceps grauida multum facta est. ob quod
maritus ac mulier Deum deprecati dicebant : Si tibi nobis bona
praebere placuerit, grates tibi referemus.
[42]
Deo itaque
prosperitatem atque bonum eis conferente, eis suorum donorum
participem, unde te Deus liberet, constituerunt.
Quomodo Deo socium atque particeps
quicquam, non creans aliquid, sed creatum,
nec sibi nec inuocantibus ipsum
auxiliari potens, opinantur ?
¶ Hi ad rectam uiam a uobis aduocati, nullatenus uos sequentur.
Aeque namque proficit eos aduocare, atque tacere : homines tamen
sunt, sicut et caeteri.
Qui si fides uestra uera esset, uobis responsa facerent.
An habent illi pedes, quibus
ambulent ? an oculos, ut uideant ? an aures, ut audiant ?
[43]
Illos itaque participes inuocando, si
uobis sit possibile,
decipite me, qui soli Deo libri datori, sicut et omnes boni homines,
me commendo.
Illi uero
quos loco dei adoratis et inuocatis, nec sibi nec animabus suis
prodesse queunt.
Ad
uiam rectam uocati, prorsus auditu uisuque carent.
De decimis et beneficiis sume, et
inde secundum morem consuetum operare.
[44]
Insciis, te subtrahe semper.
Si aliqua fortassis diabolica
suggestio seu fraus acciderit, te diuina sanctificatione praemuni,
Deo audiente atque sciente.
Omnis enim deum timens, cum ei quicquam diabolus
intulerit, Dei memor est, ad bonum se conuertens.
Cum te minime cum uirtutibus
uenientem quaerant, cur eas non efficis ? dic, te nil nisi mandatum
dei imitari. Haec quidem sunt res manifestae, uiaque uera, et
misericordia timentibus deum.
[45]
[46]
Cum legitur Alchoran, eum cum toto corde,
deuotaque mente, ut Deus tibi misericordiam praestet, ausculta,
et deum in anima tua,
unaque uoce mane et uespere, nequaquam horum aliquid negligens, cum
humilitate et timore inuoca et adora.
Apud ipsum quidem manentes, nullatenus indignantur
ipsum inuocare, humilique prece exorare.
